Rodzaje gorsetów korekcyjnych – skolioza, hiperkifoza, hiperlordoza

Gorsety ortopedyczne najczęściej kojarzone są z miękkimi sznurówkami, które być może widzieliśmy u naszej babci, która ubiera ją do prac w swoim ogrodzie bądź wujka, noszącego taką ortezę przez jakiś czas po urazie kręgosłupa. W przypadku korekcji nieprawidłowych  skrzywień kręgosłupa, takich jak skolioza, hiperkifoza i hiperlordoza, ortezy tułowia charakteryzują się większą sztywnością konstrukcji – gorset musi wpływać na ustawienie sylwetki i korygować je. Jakie rodzaje gorsetów wyróżniamy? Jak często trzeba je nosić, by osiągnąć efekt? I jaki jest wyznacznik, że w przypadku mojego skrzywienia konieczne jest gorsetowanie?

Gorsety korekcyjne – przeznaczone do aktywnej korekcji skoliozy i  ortotycznego leczenia choroby Scheuermanna. Są to konstrukcje termoplastyczne z oknami dekompresyjnymi i padami kompresyjnymi, inne składają się z części obejmującej biodra, regulowanych prętów, podpór potylicznych, które są dopasowane do ciała pacjenta dzięki pracy nad otrzymanym wcześniej pozytywie. 

Klasyfikacja krzywizn według stopni odchylenia:

  • Łagodna – do 20 stopni w skali Cobba, zaleca się ćwiczenia korekcyjne oraz regularne monitorowanie skrzywienia, szczególnie w okresie wzrostu;
  • Umiarkowana – od 25 do 40 stopni w skali Cobba, zazwyczaj zaleca się leczenie gorsetem korekcyjnym oraz indywidualnie dobrane ćwiczenia korekcyjne. Należy regularnie monitorować skrzywienie, szczególnie w okresie wzrostu;
  • Ciężka – przekraczająca 50 stopni w skali Cobba. Zazwyczaj wymaga operacyjnej korekcji ustawienia kręgosłupa.
Rodzaje gorsetów korekcyjnych
  • Gorset Milwaukee
Image: www.ortopediagordillo.com

Jest to pierwszy rodzaj aparatu ortopedycznego tułowia, który został opracowany w celu leczenia skoliozy. Podobnie jak inne gorsety korekcyjne, zaleca się, by dzieci nosiły gorsety Milwaukee od 12 do 20 godzin dziennie. Jest to konstrukcja z tworzywa sztucznego, dopasowana do bioder i talii, z pionowymi prętami z przodu i z tyłu, które są przymocowane do obręczy biegnącej wokół szyi. Ponieważ noszenie go jest kłopotliwe, gorset ten został praktycznie wycofany. Zastosowanie tej ortezy wymaga regularnego dostosowywania i monitorowania.

Wskazania: leczenie skoliozy dziecięcej lub młodzieńczej, kifoza.

  • Gorset Boston i/lub Wilmington
Image: www.allarduk.co.uk

Moduł wykonany z polipropylenu, a wewnątrz zawiera peloty korygujące. Wykonane są one z miękkiego tworzywa termoplastycznego o różnych gęstościach i grubościach. Jeśli podparcie mostka nie jest wystarczające, umieszcza się dodatkowo metalową ramę, aby wzmocnić jego sztywność. Zapięcie z tyłu umożliwia stopniowe zamykanie gorsetu. Stosuje się go do korekcji skoliozy, hiperlordozy i hiperkifozy lędźwiowej.

Gorset Wilmington zamyka się z przodu, gorset Boston zamyka się z tyłu.

Wskazania: w leczeniu umiarkowanego skrzywienia klatki piersiowej i dolnej części kręgosłupa, skoliozy i skrzywienia lędźwiowego, piersiowo-lędźwiowego, hiperlordozy, spondylolistezy.

  • Gorset GTB 
Image: www.scoliose-grenoble.fr

Stosowany w skoliozie ewolucyjnej u dzieci i młodzieży w przypadku skrzywień od 15° do 30° wg skali Cobba.

Jest to orteza polietylenowa jednoczęściowa ze zintegrowanymi wzmocnieniami i wspornikami korekcyjnymi w celu zrównoważenia profili i rotacji kręgów.

  • Gorset CAEN i/lub Providence
Image: www.orthopedie.proteor.fr

Jednoczęściowy gorset z podszewką z pianki polietylenowej dla wygody i z otwarciem z przodu.

Jest to gorset nocny (Corset à Appui Électif Nocturne Segmentaire) hiperkorekcyjny. Wykonany jest z termoformowalnego tworzywa polimerowego i stosowany w leczeniu skolioz pochodzenia idiopatycznego (odcinek lędźwiowy, piersiowo-lędźwiowy, piersiowy), szczególnie w przypadku skrzywień między odcinkami T5 i L3. Ten typ gorsetu zwykle pomaga w krzywiznach w kształcie litery C, które wpływają na dolną część pleców.

Jego zasada działania opiera się na hiperkorekcji krzywizn skoliozy, stosowany jest w nocy dzięki czemu pacjent nie musi nosić ortezy w ciągu dnia.

  • Gorset Lyonés lub Stagnara
Image: www.ortopediagordillo.com

Formowany na pozytywie gipsowej miary pacjenta z tworzywa termoplastycznego. Składa się z kosza miednicowego i szeregu płyt dociskowych, przymocowanych do dwóch pasków duraluminium z przodu i z tyłu. Umieszcza się w nim również płytkę brzuszną, aby umożliwić kontrolę lordozy lędźwiowej. Na płytkach można umieścić podkładki, które mogą amortyzować nadmierne podparcie na kościstych wypukłościach i zapobiegać odleżynom.

Funkcja – korekcja trójpłaszczyznowego skrzywienia kręgosłupa – skolizy.

    • Gorset Chêneau i/lub Rigo Chêneau 
Image: www.grausoler.es

Gorset typu Rigo-Cheneau jest ortezą korekcyjną, w której stosuje się trójpunktową korekcję tułowia. Na każdy łuk skrzywienia kręgosłupa działa siła główna oraz dwie siły o przeciwnych zwrotach, które mają za zadanie pogłębienie efektu korekcji. Po przeciwnej stronie przyłożonego nacisku w gorsecie nadbudowywane jest miejsce. Wszystkie obszaru nacisku są umiejscowione, ukształtowane i zorientowane w bardzo specyficzny sposób, aby pozycjonować wybrane obszary tułowia w celu osiągnięcia możliwie najlepszej korekcji, podczas gdy pozostałe obszary to obszary odciążające. Konieczne są regularne i progresywne dostosowania.

Wskazania: korekcja skoliozy idiopatycznej i ewolucyjnej u dzieci i młodzieży, skrzywienie klatki piersiowej, odcinka lędźwiowego kręgosłupa, część skolioz pochodzenia neurologicznego, pooperacyjne.

    • Gorset Michela lub/i gorset z Malagi
Imagen: www.ortopediagarciaferriz.es

Składa się z trzech płytek korekcyjnych: miednicy, odcinka lędźwiowego i klatki piersiowej, które są utrzymywane w pozycji przez dwa paski wytwarzane z duraluminium, przednie i tylne z podłużną szczeliną do podnoszenia lub opuszczania płytek w celu modyfikacji nacisku. Jest budowany na podstawie wcześniej przygotowanego pozytywu miary pacjenta.

Wskazania: skolioza w odcinku lędźwiowym bez dużej rotacji.

    • Gorset Garchois
Image: www.orthese-prothese.fr

Ta orteza jest przeznaczona do leczenia skoliozy porażennej i miopatii. Gorset ma nacięcia i otwory w 2 częściach miednicy. W przypadku potrzeby stabilizacji szyjnego odcinka kręgosłupa dodawany jest zagłówek. Gorset wykonany z tworzywa PETG z zastawkami: półkolistą, grzbietową zastawką piersiową, zastawką mostkową i podobojczykową.

  • Gorset do korekcji hiperkifozy
Image: www.chabloz-ortho.com

Regulowany stabilizator korygujący hiperkifozę. Ma na celu zmniejszenie hiperlordozy oraz skorygowanie hiperkifozy i poprawę ustawienia kręgosłupa w płaszczyźnie strzałkowej.

Jego użycie jest skuteczne, gdy wierzchołek krzywizny znajduje się na maksymalnie szóstym poziomie kręgu grzbietowego. Na wyższym poziomie tylne podparcie koliduje z podparciem mostka, a gorset nie działa.

Zapięcie z tyłu na rzep może być mniej wygodne niż zamknięcie z przednim otwarciem.

Czy noszenie gorsetu korekcyjnego przynosi określone skutki?

Celem gorsetowania może być spowolnienie progresji skrzywienia kręgosłupa bądź korekcja deformacji. Noszenie gorsetu zalecane powyżej 20 stopni skrzywienia wg Cobba, powyżej 40 stopni zazwyczaj pacjent kierowany jest na leczenie operacyjne. Co ważne, ortezy tułowia wykazują działanie korekcyjne tylko w okresie wzrostu dziecka, po tym czasie deformacja zaczyna się utrwalać. 

Gorset ortopedyczny, w zależności od zaawansowania i pochodzenia skrzywienia, może nie działać na wszystkie dzieci. Hiperkifoza i hiperlordoza są znacznie trudniejsze do skorygowania. Jako że gorsety ściśle przylegają do ciała, mogą powodować podrażnienie skóry z powodu ciepła i tarcia. Ciężka skolioza wymaga operacji zwanej „fuzją kręgosłupa” lub “fuzją kręgów”. Chirurg ustawia kręgosłup w wyprostowanej pozycji, tak bardzo, jak to możliwe i stabilizuje go za pomocą metalowych prętów i śrub. 

Należy pamiętać, że noszenie gorsetu ortopedycznego zawsze powinno być uzupełniane pracą z fizjoterapeutą i regularnie wykonywanymi ćwiczeniami, według zaleceń. Orteza korekcyjna zapewnia korekcję bierną, zaś ćwicząc wzmacniamy układ mięśniowo-szkieletowy, dzięki czemu po ściągnięciu gorsetu efekt utrzyma się (korekcja czynna). 

Jak długo powinno nosić się gorset ortopedyczny?

Nie ma szybkiego sposobu na skoliozę. Noszenie gorsetu ortopedycznego lub powrót do zdrowia po operacji wymaga czasu. Zalecenia odnośnie liczby godzin dziennie, w których powinno się nosić gorset są różne, ale zwykle wynoszą od 12 do 22 godzin dziennie. Zwykle ściąga się go na czas kąpieli czy podczas aktywności fizycznej. 

Mniej więcej co 12-18 miesięcy należy wykonać nowy gorset. Drugim z wyznaczników jest wzrost pacjenta – jeśli dziecko urośnie kilka centymetrów to zadane punkty korekcji przemieszczą się i gorset jest nieaktualny, może działać nieprawidłowo. Gorsetowanie trwa zazwyczaj do końca okresu wzrostu dziecka lub w przypadku poprawienia stopnia skrzywienia kręgosłupa (w takiej sytuacji należy regularnie kontrolować pacjenta).

Specjaliści od leczenia skoliozy współpracują z pacjentami, aby indywidualnie dobrać odpowiedni gorset dla każdego przypadku. Prawidłowo dopasowany gorset oznacza zadowalające wyniki leczenia: zazwyczaj to korekcja skrzywienia, ale w wielu przypadkach zatrzymanie progresji deformacji. Niemniej ważne jest również, by pacjent czuł się komfortowo i regularnie nosił gorset korekcyjny. Stosowanie się do zaleceń specjalistów może nie tylko znacząco skorygować ustawienie kręgosłupa, ale również pozwolić uniknąć leczenia operacyjnego, które oprócz natychmiastowej poprawy zawsze niesie ze sobą także ujemne skutki.

O autorze:

W. Jozef Ganski
Sales Manager
OKM Quimica Ortopedica
E-mail: sales@okm.es
Zapraszam na mój Profil Linkedin

Dlaczego rehabilitacja jest kluczowa w leczeniu skolioz?

W internecie bez większego problemu znajdziemy informacje na temat wad postawy i leczenia skolioz, a mimo wszystko rodzice, którzy borykają się z tym problemem u swoich dzieci mają trudności ze znalezieniem odpowiedzi na pytania najbardziej praktyczne. 

Rehabilitacja jest nieodłącznym etapem leczenia deformacji kręgosłupa i na ten temat porozmawialiśmy ze specjalistą w tej dziedzinie, Panią Zofią Gorczycą: magistrem rehabilitacji i dyplomowanym osteopatą, która od 35-lat prowadzi swój własny gabinet Dorsum. Na co dzień niesamowite efekty jej terapii możemy śledzić na profilu facebooka, gdzie dzieli się historiami i bardzo imponującymi metamorfozami pacjentów.

Jak długo zajmuje się Pani rehabilitacją skolioz?

W 1981 roku rozpoczęłam pracę w Szpitalu Chirurgii Urazowej Dziecięcej Omega w Warszawie na oddziale ortopedii, gdzie obok leczenia dysplazji bioder były prowadzone również skoliozy. W 1985 roku założyłam własny gabinet, gdzie główna działalność skupiała się na leczeniu wad u dzieci.

Czy staż Pani pracy pokazuje wzrost liczby dzieci z nieprawidłowymi skrzywieniem kręgosłupa? A może… czy wzrasta świadomość wśród społeczeństwa jak ważnym elementem leczenia jest praca z fizjoterapeutą?

Ze względu na ciągłe moje dokształcanie się i w związku z tym szerszy pogląd na  problemy wad postawy, dochodzę do wniosku, że pracę z pacjentem należy rozpocząć zaraz po urodzeniu. Badania przesiewowe wśród dzieci i młodzieży pokazują, że problem asymetrii postawy jest bardzo powszechny i połączony z wadami statyki stóp.

Jak wygląda wizyta u Pani i czego może spodziewać się młody pacjent, kiedy wybiera się pierwszy raz na pierwszą terapię leczenia skoliozy?

Pierwsza wizyta to wywiad, proste badanie kliniczne i zdjęcie postawy na siatce. Następnie ćwiczenia sprawdzające podstawowe zaburzenia w zakresach ruchomości istotnych dla pracy bioder, gdyż korekta  miednicy jaką wykonujemy musi być połączona właśnie z tymi ćwiczeniami. Każda skolioza jest zaburzeniem funkcjonalnym, ale nie każde zaburzenie funkcjonalne jest skoliozą. W zależności od wieku, wzrostu i stopnia rozwoju dziecka ustalamy plan działania, czyli czasem podejmujemy decyzję o wykonaniu gorsetu.

Mówi się, że kompleksowe podejście i współpraca lekarza, fizjoterapeuty i ortotyka to najskuteczniejszy sposób na leczenie skoliozy, hiperkifozy czy hiperlordozy. Jak myśli Pani zatem dlaczego pacjenci, którzy zostają wysłani po swój pierwszy gorset, często nie wiedzą, że powinni również udać się do fizjoterapeuty? Czy to bagatelizowanie sprawy przez rodziców, czy może dzieci zwyczajnie nie chcą ćwiczyć?

System leczenia nie ma do zaoferowania działań profilaktycznych – czyli tzw. gimnastyka korekcyjna nie istnieje i nie mamy tej pierwszej selekcji. Nagła diagnoza i wyrok – gorset  albo operacja, jest często bardzo traumatyzujący. U nas w gabinecie kładziemy nacisk na świadomość rodziców i małego pacjenta, i pokazujemy właśnie natychmiastowe efekty korekty w celu lepszej współpracy i zaangażowania. W przypadku dużych progresujących skolioz stosujemy terapię FED i tu jest niezbędny gorset w celu utrzymania efektu terapii. Wtedy nasi pacjenci rozumiejąc problem stosują się do zaleceń bez żadnych oporów.

Istnieje przekonanie, że noszenie gorsetu może osłabić nasz osobisty gorset mięśniowy, co Pani o tym myśli? Czy wielu Pani pacjentów nosi gorset korekcyjny? 

Zalecamy gorset Cheneau wykonany po zeskanowaniu postawy – czyli bez gipsowania. Jest tak wykonany, że po założeniu skolioza zmniejsza sie co najmniej o 50 %, a każdy wdech ma działanie derotacyjne. Taki gorset naprawdę leczy – co udowodniono naukowo, zatem martwienie się o mięśnie w tym momencie nie jest uzasadnione.

A czy nieleczona skolioza może mieć jakieś konsekwencje w dorosłym życiu?

Uczono mnie jeszcze w szkole w Konstancinie, że skolioza nie boli… Niestety każde zaburzenie i odstępstwo od symetrii kręgosłupa musi zakończyć się odruchowymi zmianami i doprowadzić do kompensacyjnych zmian, które prędzej czy później mogą manifestować się bólem.

Na Pani facebookowym profilu widzimy sporo metamorfoz i imponujących efektów terapii.  Czy któraś z tych historii wyjątkowo zapadła w Pani pamięć? 

Tak, jest to Pani 65 lat operowana na skoliozę w wieku 15 lat, ale pręt Haringtona został wyjęty jak osiągnęła dojrzałość. Ponieważ nie usunięto przyczyny – czyli zaburzeń miednicy, skolioza wróciła w wieku dorosłym. Przyjechała z Niemiec dwa razy po dwa tygodnie i osiągnęła zmniejszenie rotacji w odcinku lędźwiowym do zera, a w piersiowym zostało 5 stopni na skoliometrze. Nie znam żadnego terapeuty, który by ryzykował korygowanie osoby w tym wieku z takimi zmianami. 

Niesamowite! Dlatego tak ważne jest, by najpierw eliminować przyczynę, a nie skutki. Wielkie gratulacje.
Na koniec chciałabym jeszcze zapytać o coś, co pewnie dręczy wielu rodziców. Jakie symptomy u naszego dziecka mogłyby wskazywać, że być może rozwijają się u niego wady postawy? Czy i kiedy warto udać się na kontrolną wizytę u fizjoteraupety?

Jako osteopata zalecam tuż po urodzeniu pierwszą wizytę, w celu wyeliminowania zaburzeń okołoporodowych. Jako chiropraktyk zalecam profilaktyczną wizytę u sześciolatka – aby zdążyć przed szkołą skorygować zaburzenia zanim dojdzie do ich utrwalenia sedenteryjnym trybem życia szkolnego. Rodzice zazwyczaj pierwsi zauważają asymetrie u swoich dzieci, chociaż najpierw niepokoją ich stopy i poszukują najprostszych rozwiązań, czyli wkładek do butów.

Bardzo serdecznie dziękuję za rozmowę.

Zofia Gorczyca jest magistrem rehabilitacji oraz dyplomowanym osteopatą. Od 1981 do 1985 roku pracowała w Szpitalu Chirurgii Urazowej Dziecięcej Omega w Warszawie, zaś od 1985 roku prowadzi własny gabinet rehabilitacji. Jest certyfikowanym terapeutą metody Ackermanna, FOI, kinesiotapingu, terapii cranio-sacralnej.

Ukończyła moduł A i B metody McKenziego oraz Dyplomowanym Osteopatą po studiach podyplomowych w Mazowieckiej Uczelni Medycznej. Prowadzi terapię dyskopatii metodą Dr. Coxa na stole dystrakcyjnym, a w ramach leczenia skolioz pracuje metodą FED. W swojej pracy wykorzystuje również vertetrac oraz wykonuje ortopedyczne USG w ramach badania pacjenta. Jest autorką krzesła zdrowotnego.