Rodzaje gorsetów korekcyjnych – skolioza, hiperkifoza, hiperlordoza

Gorsety ortopedyczne najczęściej kojarzone są z miękkimi sznurówkami, które być może widzieliśmy u naszej babci, która ubiera ją do prac w swoim ogrodzie bądź wujka, noszącego taką ortezę przez jakiś czas po urazie kręgosłupa. W przypadku korekcji nieprawidłowych  skrzywień kręgosłupa, takich jak skolioza, hiperkifoza i hiperlordoza, ortezy tułowia charakteryzują się większą sztywnością konstrukcji – gorset musi wpływać na ustawienie sylwetki i korygować je. Jakie rodzaje gorsetów wyróżniamy? Jak często trzeba je nosić, by osiągnąć efekt? I jaki jest wyznacznik, że w przypadku mojego skrzywienia konieczne jest gorsetowanie?

Gorsety korekcyjne – przeznaczone do aktywnej korekcji skoliozy i  ortotycznego leczenia choroby Scheuermanna. Są to konstrukcje termoplastyczne z oknami dekompresyjnymi i padami kompresyjnymi, inne składają się z części obejmującej biodra, regulowanych prętów, podpór potylicznych, które są dopasowane do ciała pacjenta dzięki pracy nad otrzymanym wcześniej pozytywie. 

Klasyfikacja krzywizn według stopni odchylenia:

  • Łagodna – do 20 stopni w skali Cobba, zaleca się ćwiczenia korekcyjne oraz regularne monitorowanie skrzywienia, szczególnie w okresie wzrostu;
  • Umiarkowana – od 25 do 40 stopni w skali Cobba, zazwyczaj zaleca się leczenie gorsetem korekcyjnym oraz indywidualnie dobrane ćwiczenia korekcyjne. Należy regularnie monitorować skrzywienie, szczególnie w okresie wzrostu;
  • Ciężka – przekraczająca 50 stopni w skali Cobba. Zazwyczaj wymaga operacyjnej korekcji ustawienia kręgosłupa.
Rodzaje gorsetów korekcyjnych
  • Gorset Milwaukee
Image: www.ortopediagordillo.com

Jest to pierwszy rodzaj aparatu ortopedycznego tułowia, który został opracowany w celu leczenia skoliozy. Podobnie jak inne gorsety korekcyjne, zaleca się, by dzieci nosiły gorsety Milwaukee od 12 do 20 godzin dziennie. Jest to konstrukcja z tworzywa sztucznego, dopasowana do bioder i talii, z pionowymi prętami z przodu i z tyłu, które są przymocowane do obręczy biegnącej wokół szyi. Ponieważ noszenie go jest kłopotliwe, gorset ten został praktycznie wycofany. Zastosowanie tej ortezy wymaga regularnego dostosowywania i monitorowania.

Wskazania: leczenie skoliozy dziecięcej lub młodzieńczej, kifoza.

  • Gorset Boston i/lub Wilmington
Image: www.allarduk.co.uk

Moduł wykonany z polipropylenu, a wewnątrz zawiera peloty korygujące. Wykonane są one z miękkiego tworzywa termoplastycznego o różnych gęstościach i grubościach. Jeśli podparcie mostka nie jest wystarczające, umieszcza się dodatkowo metalową ramę, aby wzmocnić jego sztywność. Zapięcie z tyłu umożliwia stopniowe zamykanie gorsetu. Stosuje się go do korekcji skoliozy, hiperlordozy i hiperkifozy lędźwiowej.

Gorset Wilmington zamyka się z przodu, gorset Boston zamyka się z tyłu.

Wskazania: w leczeniu umiarkowanego skrzywienia klatki piersiowej i dolnej części kręgosłupa, skoliozy i skrzywienia lędźwiowego, piersiowo-lędźwiowego, hiperlordozy, spondylolistezy.

  • Gorset GTB 
Image: www.scoliose-grenoble.fr

Stosowany w skoliozie ewolucyjnej u dzieci i młodzieży w przypadku skrzywień od 15° do 30° wg skali Cobba.

Jest to orteza polietylenowa jednoczęściowa ze zintegrowanymi wzmocnieniami i wspornikami korekcyjnymi w celu zrównoważenia profili i rotacji kręgów.

  • Gorset CAEN i/lub Providence
Image: www.orthopedie.proteor.fr

Jednoczęściowy gorset z podszewką z pianki polietylenowej dla wygody i z otwarciem z przodu.

Jest to gorset nocny (Corset à Appui Électif Nocturne Segmentaire) hiperkorekcyjny. Wykonany jest z termoformowalnego tworzywa polimerowego i stosowany w leczeniu skolioz pochodzenia idiopatycznego (odcinek lędźwiowy, piersiowo-lędźwiowy, piersiowy), szczególnie w przypadku skrzywień między odcinkami T5 i L3. Ten typ gorsetu zwykle pomaga w krzywiznach w kształcie litery C, które wpływają na dolną część pleców.

Jego zasada działania opiera się na hiperkorekcji krzywizn skoliozy, stosowany jest w nocy dzięki czemu pacjent nie musi nosić ortezy w ciągu dnia.

  • Gorset Lyonés lub Stagnara
Image: www.ortopediagordillo.com

Formowany na pozytywie gipsowej miary pacjenta z tworzywa termoplastycznego. Składa się z kosza miednicowego i szeregu płyt dociskowych, przymocowanych do dwóch pasków duraluminium z przodu i z tyłu. Umieszcza się w nim również płytkę brzuszną, aby umożliwić kontrolę lordozy lędźwiowej. Na płytkach można umieścić podkładki, które mogą amortyzować nadmierne podparcie na kościstych wypukłościach i zapobiegać odleżynom.

Funkcja – korekcja trójpłaszczyznowego skrzywienia kręgosłupa – skolizy.

    • Gorset Chêneau i/lub Rigo Chêneau 
Image: www.grausoler.es

Gorset typu Rigo-Cheneau jest ortezą korekcyjną, w której stosuje się trójpunktową korekcję tułowia. Na każdy łuk skrzywienia kręgosłupa działa siła główna oraz dwie siły o przeciwnych zwrotach, które mają za zadanie pogłębienie efektu korekcji. Po przeciwnej stronie przyłożonego nacisku w gorsecie nadbudowywane jest miejsce. Wszystkie obszaru nacisku są umiejscowione, ukształtowane i zorientowane w bardzo specyficzny sposób, aby pozycjonować wybrane obszary tułowia w celu osiągnięcia możliwie najlepszej korekcji, podczas gdy pozostałe obszary to obszary odciążające. Konieczne są regularne i progresywne dostosowania.

Wskazania: korekcja skoliozy idiopatycznej i ewolucyjnej u dzieci i młodzieży, skrzywienie klatki piersiowej, odcinka lędźwiowego kręgosłupa, część skolioz pochodzenia neurologicznego, pooperacyjne.

    • Gorset Michela lub/i gorset z Malagi
Imagen: www.ortopediagarciaferriz.es

Składa się z trzech płytek korekcyjnych: miednicy, odcinka lędźwiowego i klatki piersiowej, które są utrzymywane w pozycji przez dwa paski wytwarzane z duraluminium, przednie i tylne z podłużną szczeliną do podnoszenia lub opuszczania płytek w celu modyfikacji nacisku. Jest budowany na podstawie wcześniej przygotowanego pozytywu miary pacjenta.

Wskazania: skolioza w odcinku lędźwiowym bez dużej rotacji.

    • Gorset Garchois
Image: www.orthese-prothese.fr

Ta orteza jest przeznaczona do leczenia skoliozy porażennej i miopatii. Gorset ma nacięcia i otwory w 2 częściach miednicy. W przypadku potrzeby stabilizacji szyjnego odcinka kręgosłupa dodawany jest zagłówek. Gorset wykonany z tworzywa PETG z zastawkami: półkolistą, grzbietową zastawką piersiową, zastawką mostkową i podobojczykową.

  • Gorset do korekcji hiperkifozy
Image: www.chabloz-ortho.com

Regulowany stabilizator korygujący hiperkifozę. Ma na celu zmniejszenie hiperlordozy oraz skorygowanie hiperkifozy i poprawę ustawienia kręgosłupa w płaszczyźnie strzałkowej.

Jego użycie jest skuteczne, gdy wierzchołek krzywizny znajduje się na maksymalnie szóstym poziomie kręgu grzbietowego. Na wyższym poziomie tylne podparcie koliduje z podparciem mostka, a gorset nie działa.

Zapięcie z tyłu na rzep może być mniej wygodne niż zamknięcie z przednim otwarciem.

Czy noszenie gorsetu korekcyjnego przynosi określone skutki?

Celem gorsetowania może być spowolnienie progresji skrzywienia kręgosłupa bądź korekcja deformacji. Noszenie gorsetu zalecane powyżej 20 stopni skrzywienia wg Cobba, powyżej 40 stopni zazwyczaj pacjent kierowany jest na leczenie operacyjne. Co ważne, ortezy tułowia wykazują działanie korekcyjne tylko w okresie wzrostu dziecka, po tym czasie deformacja zaczyna się utrwalać. 

Gorset ortopedyczny, w zależności od zaawansowania i pochodzenia skrzywienia, może nie działać na wszystkie dzieci. Hiperkifoza i hiperlordoza są znacznie trudniejsze do skorygowania. Jako że gorsety ściśle przylegają do ciała, mogą powodować podrażnienie skóry z powodu ciepła i tarcia. Ciężka skolioza wymaga operacji zwanej „fuzją kręgosłupa” lub “fuzją kręgów”. Chirurg ustawia kręgosłup w wyprostowanej pozycji, tak bardzo, jak to możliwe i stabilizuje go za pomocą metalowych prętów i śrub. 

Należy pamiętać, że noszenie gorsetu ortopedycznego zawsze powinno być uzupełniane pracą z fizjoterapeutą i regularnie wykonywanymi ćwiczeniami, według zaleceń. Orteza korekcyjna zapewnia korekcję bierną, zaś ćwicząc wzmacniamy układ mięśniowo-szkieletowy, dzięki czemu po ściągnięciu gorsetu efekt utrzyma się (korekcja czynna). 

Jak długo powinno nosić się gorset ortopedyczny?

Nie ma szybkiego sposobu na skoliozę. Noszenie gorsetu ortopedycznego lub powrót do zdrowia po operacji wymaga czasu. Zalecenia odnośnie liczby godzin dziennie, w których powinno się nosić gorset są różne, ale zwykle wynoszą od 12 do 22 godzin dziennie. Zwykle ściąga się go na czas kąpieli czy podczas aktywności fizycznej. 

Mniej więcej co 12-18 miesięcy należy wykonać nowy gorset. Drugim z wyznaczników jest wzrost pacjenta – jeśli dziecko urośnie kilka centymetrów to zadane punkty korekcji przemieszczą się i gorset jest nieaktualny, może działać nieprawidłowo. Gorsetowanie trwa zazwyczaj do końca okresu wzrostu dziecka lub w przypadku poprawienia stopnia skrzywienia kręgosłupa (w takiej sytuacji należy regularnie kontrolować pacjenta).

Specjaliści od leczenia skoliozy współpracują z pacjentami, aby indywidualnie dobrać odpowiedni gorset dla każdego przypadku. Prawidłowo dopasowany gorset oznacza zadowalające wyniki leczenia: zazwyczaj to korekcja skrzywienia, ale w wielu przypadkach zatrzymanie progresji deformacji. Niemniej ważne jest również, by pacjent czuł się komfortowo i regularnie nosił gorset korekcyjny. Stosowanie się do zaleceń specjalistów może nie tylko znacząco skorygować ustawienie kręgosłupa, ale również pozwolić uniknąć leczenia operacyjnego, które oprócz natychmiastowej poprawy zawsze niesie ze sobą także ujemne skutki.

O autorze:

W. Jozef Ganski
Sales Manager
OKM Quimica Ortopedica
E-mail: sales@okm.es
Zapraszam na mój Profil Linkedin

Czym są ortezy?

Jako ortotyk poznając nowe osoby do pewnego czasu miałam zagwozdkę jak szybko i sprawnie wytłumaczyć czym się zajmuję tak, by słuchacz nie stracił zainteresowania już w pierwszym zdaniu. Większość osób (na szczęście) nie kojarzy czym są ortezy, gdyż zwyczajnie nie miała z nimi styczności. Społeczeństwo wie jednak czym są protezy i każdy bez zastanowienia powie, że zastępują utraconą kończynę, czy np. zęby. 

Ortezy zaś pełnią rolę stabilizującą, odciążającą lub korygującą części ciała, które są “kompletne”, ale potrzebują nieco wsparcia. I tak do ortez zaliczymy zarówno stabilizatory po skręceniu stawu skokowego, aparaty kończyn dolnych dla osób z uszkodzeniem rdzenia kręgowego czy gorsety korygujące skoliozę. Niektórzy idąc tym tokiem myślenia pytają czy za ortezę korygującą możemy uznać również aparat ortodontyczny i chociaż nie zajmują się nimi ortotycy to myślę, że dla celów edukacyjnych możemy odpowiedzieć, że tak. 🙂

Ortezy mogą być produkowane na indywidualne zamówienie lub standaryzowane, czyli dobierane na podstawie rozmiaru z półki sklepowej. W drugiej grupie znajdziemy m.in. ortezy miękkie, czyli m.in. stabilizatory stawu skokowego lub kolanowego, czy sznurówki ortopedyczne. Najczęściej lekarze przepisują taki sprzęt po operacjach czy urazach i możemy je kupić w sklepach medycznych. Oferta w standardowych rozmiarach jest tak naprawdę bardzo szeroka i obejmuje również zaopatrzenie na bardziej zaawansowane problemy jak stabilizująco-odciążające gorsety Jewetta, ortezy na opadającą stopę z włókna węglowego czy stabilizatory stawu barkowego.

Sprzęt ortotyczny jest jednak podstawą zdrowia i codziennego komfortu użytkowników, zatem jego dopasowanie i skuteczność są kluczowe. Właśnie dlatego ogromną część ortotyki stanowią ortezy wykonywane na miarę. Dzięki temu pasują dla użytkowników nietypowych, mogą mieć dostosowaną korekcję do rodzaju deformacji, ale także być ustawione w ten sposób, by wyciągać z pacjenta jego najlepsze możliwości.

A każdy ortotyk, lekarz, fizjoterapeuta, pacjent czy rodzic wie, że to właśnie stawanie na szczytach możliwości swojej mobilności czy zwiększenie szybkości i efektów leczenia jest prawdziwym celem i magią ortotyki.

Oprócz podziału po sposobie produkcji ortezy, ważnego szczególnie dla pacjenta, by wiedział gdzie może ją kupić lub wykonać oraz ile dofinansowania otrzyma, ortotyka dzieli się również ze względu na:

  1. części ciała objęte ortezą,
  2. materiał wykonania,
  3. konstrukcję: ortezy miękkie, półsztywne, sztywne,
  4. funkcję,
  5. wiek pacjenta,
  6. czas stosowania.

Więcej na temat podziału ortez dowiesz się klikając w poszczególne punkty.

Małgorzata Serafin jest inżynierem biomedycznym, zajmującym się biomechaniką i analizą chodu pacjenta oraz doborem i produkcją sprzętu ortopedycznego. Specjalizuje się  w ortotyce kończyny dolnej oraz tułowia. Od 2016 roku jest certyfikowanym ekspertem w doborze i produkcji elektronicznie sterowanych ortez KAFO, E-mag Active 3. Ściśle związana z opracowywaniem nowej technologii wytwarzania ortez z wykorzystaniem druku 3D. Jest zwolennikiem innowacji oraz stosowania nowoczesnych materiałów, rozwiązań i metod produkcji.

Zlecenie na zaopatrzenie w wyroby medyczne NFZ i pierwsza wizyta

Z doświadczenia ortotyka: jeżeli jesteś rodzicem, który z gabinetu specjalisty wyszedł ze zleceniem na ortezę dla swojego dziecka i nie jesteś pewien co z tym dalej zrobić, to jesteś jednym z wielu rodziców. Gdzie i kto wykonuje takie ortezy? Czy są jakieś formalności, które powinienem załatwić? Czy Narodowy Fundusz Zdrowia pokryje koszt wytworzenia ortez lub protez?

Lekarzom czas nie zawsze pozwala, by krok po kroku wytłumaczyć gdzie powinniście się udać. Niestety, często rodzice nie są również wprowadzeni, czego powinni się spodziewać oraz jak będzie wyglądało zaopatrzenie ortopedyczne ich pociechy. Jeżeli trafiliście do nas na początku Waszej lektury na temat ortez, to tu dowiecie się nieco więcej czym one są.

Ważna informacja: do tej pory, a dokładniej do 01.04.2020, wniosek NFZ otrzymany od lekarza nie dawał Wam żadnych uprawnień do odliczenia kosztów ortezy, gdyż nie był jeszcze ważny. Aby stał się pełnomocny należało udać się do placówki Narodowego Funduszu Zdrowia, gdzie zostanie podbity. Od 01.04.2020 lekarze na wizycie powinni wprowadzać wnioski do systemu, co oszczędzi pacjentom wizyt w oddziałach NFZ. Z POWODU SYTUACJI W KRAJU TEN PROCES NAJPRAWDOPODOBNIEJ SIĘ OPÓŹNI. Oznacza to, że najlepiej upewnić się co trzeba zrobić dzwoniąc do lokalnego oddziału NFZ lub do Telefonicznej Informacji Pacjenta tel.: 800 190 590.

Na zleceniu znajduje się kilka informacji, które mogą podpowiedzieć (niestety nie w sposób bezpośredni) gdzie należy się udać. Pierwszym z nich jest kod zlecenia. W zależności od litery, która się przed nim znajduje możemy odczytać czy zaopatrzenie jest gotowym wyrobem, czy powinno być wyprodukowane na indywidualne zamówienie. Kody rozpoczynające się na litery A-I oraz K i Ł są wyrobami na indywidualne zamówienie wykonywanymi w zakładach protetyczno-ortotycznych. Resztę zaopatrzenia powinniśmy otrzymać jako wyroby seryjne, głównie w sklepach medycznych.
Oto grupy kodów zaopatrzenia indywidualnego:

Litera poprzedzająca kod wyrobu medycznegoGrupa wyrobów ortopedycznych na indywidualne zamówienieKwota dofinansowania*
A-DProtezy kończyny dolnejod 200zł do 7500zł
E-GProtezy kończyny górnejod 800zł do 4600zł
HOrtezy kończyny dolnejod 400zł do 3000zł
IPasy i kosze biodroweod 280zł do 400zł
KOrtezy kończyny górnejod 250zł do 400zł
ŁGorsety ortopedyczneod 700zł do 1600zł
NButy ortopedyczneod 100zł do 210zł

*Dofinansowanie dla dzieci wynosi 100%, zaś dla dorosłych 90% podanej kwoty – w tym przypadku należy pomnożyć podaną kwotę razy 0.9

Co kryje się pod nazwą “na indywidualne zamówienie”? Są to wszystkie ortezy, które wymagają produkcji na miarę. Oznacza to, że zamiast do sklepu powinniśmy udać się do zakładu ortopedycznego. Na wizytę w oddziale danej placówki należy się umówić. W przypadku ortez czy gorsetów zajmie ona przynajmniej godzinę, gdzie ortotyk przeprowadzi z Państwem wywiad oraz badanie, na podstawie których przedstawi Państwu opcje zalecanego sprzętu. Ortezy będą wykonywane indywidualnie na podstawie pobranej dziecku miary. Podobnie wyglądają pierwsze konsultacje w przypadku protez i innego sprzętu ortopedycznego.

Pozostałe litery poprzedzające kod wyrobu oznaczają zaopatrzenie seryjne. Co to oznacza? Najprawdopodobniej większość z nich możemy dostać w sklepach medycznych, gdzie dobierane są według rozmiarów. Mała podpowiedź! Warto najpierw zorientować się w zaopatrzeniu takich sklepów, zanim się do nich wybierzemy. Niejednokrotnie może okazać się, że dopiero w którymś z kolei dostaniemy to, czego szukamy. Dlaczego? Asortyment ortopedyczny jest ogromny, a ze względu na atesty i wymogi stawiane sprzętom i materiałom medycznym jest również drogi. Z tego powodu nie zawsze wszystkie sklepy będą wyposażone w dokładnie to, czego szukamy..:)

Czy NFZ sfinansuje całą kwotę ortez? I gdzie jeszcze można dostać dofinansowanie na sprzęt ortopedyczny? Więcej znajdziesz w kolejnym artykule wkrótce.

Małgorzata Serafin jest inżynierem biomedycznym, zajmującym się biomechaniką i analizą chodu pacjenta oraz doborem i produkcją sprzętu ortopedycznego. Specjalizuje się  w ortotyce kończyny dolnej oraz tułowia. Od 2016 roku jest certyfikowanym ekspertem w doborze i produkcji elektronicznie sterowanych ortez KAFO, E-mag Active 3. Ściśle związana z opracowywaniem nowej technologii wytwarzania ortez z wykorzystaniem druku 3D. Jest zwolennikiem innowacji oraz stosowania nowoczesnych materiałów, rozwiązań i metod produkcji.